ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ

Ο όρος επιστήμη θα πρέπει να διευκρινιστεί. Σύμφωνα με την δική μου γνώση και τα περιεχόμενα των λεξικών, Επιστήμη είναι η πλήρης (είναι δυνατή;) και ακριβής (σε τι βαθμό;) γνώση ενός θέματος, το σύνολο συστηματικών γνώσεων που αναφέρονται σε κάποιο κύκλο φαινομένων και υπάγονται σε νόμους. Η ρίζα της είναι το ρήμα επίσταμαι που στην αρχαία ελληνική σήμαινε είμαι ικανός να πράξω, γνωρίζω με βεβαιότητα, είμαι έμπειρος. Είναι σκόπιμο να εξετάσουμε και την σημασία του όρου νόμος, που είναι η αρχή, το αξίωμα, δόγμα, κανόνας. Γεγονός είναι ότι οι επιστήμονες οποιουδήποτε χώρου (πχ. Αστρονόμοι) σήμερα δεν μπορούν να ισχυριστούν ότι γνωρίζουν πλήρως και ακριβώς κάποιο θέμα, όμως μπορούν να ισχυριστούν ότι γνωρίζουν καλώς! Το ίδιο βέβαια μπορούν να ισχυριστούν και οι αστρολόγοι για την αστρολογία!! Διαθέτει και η αστρολογία ένα σύνολο συστηματικών γνώσεων που αναφέρονται σε κάποιο κύκλο φαινομένων και υπάγονται σε νόμους δηλαδή κανόνες, δόγματα. Προς τι λοιπόν ο χαρακτηρισμός της αστρολογίας ως ψευδοεπιστήμης; To επιχείρημα του Δημητρίου Κωτσάκη, ομότιμου καθηγητή Παν/μίου Αθηνών, στο "Αστρονομία και Αστρολογία στο Βυζάντιο" [Εκδ. Αδελφότης Θεολόγων η "Ζωή", 1983], που διαφοροποιεί την αστρολογία από την επιστήμη, είναι "γιατί η επιστήμη ζητάει να βρει τις πραγματικές αιτίες των κινήσεων των άστρων και αυτό το κάνει η Αστρονομία"(σελ. 69). Η αστρολογία όμως στηρίζει τους υπολογισμούς της στην αστρονομία και φυσικά ούτε στο ελάχιστο δεν απορρίπτει τις υπολογιστικές μεθόδους της αστρονομίας και τις αναζητήσεις της για τις πραγματικές κινήσεις των ουρανίων σωμάτων! Στην ουσία επομένως οι αστρολογικοί υπολογισμοί στηρίζονται σε επιστημονικούς υπολογισμούς! Η αστρολογία βέβαια πραγματοποιεί διαγνώσεις χαρακτήρα, προβλέψεις επιθυμιών και δράσεων, προγνώσεις καιρού, χρησιμοποιώντας τις θέσεις των ουρανίων σωμάτων και αντιστοιχίζοντας αυτές με επιθυμίες, χαρακτηριστικά συμπεριφοράς ακόμα και γεγονότα! Η διαδικασία αυτή δεν στηρίζεται στην αρχή αιτίου - αποτελέσματος αλλά στην αρχή της αντιστοιχίας - αναλογίας, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Πριν προχωρήσω όμως στη διαφορά αστρολογίας-αστρονομίας θα ήθελα να αναφερθώ σε κάποια στοιχεία με βάση την επιστημονική μεθοδολογία, που υποδεικνύουν την εγκυρότητα της αστρολογίας! Τα στοιχεία αυτά παρέχονται στο βιβλίο οι "Προφητείες των Μάγια" των Adrian G. Gilbert & Maurice M. Cotterell, Εκδ. Έσοπτρον 1997. Αναφέρω μόνο συνοπτικά ότι ο ηλιακός άνεμος που επηρεάζει το μαγνητικό πεδίο της γης επηρεάζεται στη ροή του από τις θέσεις των πλανητών. Ο ηλιακός όμως άνεμος επηρεάζει το μαγνητικό πεδίο της γης που με τη σειρά του, σύμφωνα με τα πειράματα που έγιναν κάτω από την επίβλεψη του δρ. Α. Λίμποφ του Ναυτικού Ινστιτούτου Ερευνών, στη Μπιθίσμπα του Μέριλαντ το 1984, επηρεάζει τη σύνθεση του DNA μέσα στα κύτταρα. Φαίνεται λοιπόν εδώ πόσο η αρχή αιτίας- αποτελέσματος μας οδηγεί σε μια επιστημονική αποδοχή της αστρολογίας. Φυσικά θα πρέπει να διερευνηθούν αυτές οι επιδράσεις, να ελεγχθούν οι αστρολογικές αρχές και ενδεχομένως να διορθωθούν και βελτιωθούν!

Ας δούμε ακόμη την άποψη του Paul Feyerabend, για την θέση κατόχων Nobel ενάντια στην αστρολογία, έτσι όπως διατυπώνεται στο κεφάλαιο "Η παράδοξη περίπτωση της αστρολογίας" του βιβλίου του "Γνώση για ελεύθερους ανθρώπους".

Παραθέτω ένα αρκετά μεγάλο τμήμα από το κεφάλαιο αυτό, μια που σε αυτό αναφέρονται και άλλα στοιχεία για την πραγματικότητα των επιδράσεων των ουρανίων σωμάτων. Επίσης στο τέλος του κειμένου αυτού παραθέτω και την κοινή δήλωση - μανιφέστο των νομπελιστών-επιστημόνων.

"Τον αναγνώστη, για τον οποίο η εικόνα περί επιστήμης προσδιορίζεται από ορθολογικότητα, αντικειμενικότητα, έλλειψη μεροληπτικότητας και κριτικό χαρακτήρα, εκπλήσσει ο θρησκευτικός τόνος του μανιφέστου, η αμορφωσιά των συγγραφέων και η αυθεντία, με την οποία παρουσιάζονται τα επιχειρήματα. Οι σοφοί αυτοί κύριοι έχουν ισχυρές πεποιθήσεις, χρησιμοποιούν την αυθεντία τους για να διαδώσουν αυτές τις πεποιθήσεις (τι χρειάζονται οι 186 υπογραφές, εάν υπάρχει ένα καλό επιχείρημα;), γνωρίζουν κάμποσες κενολογίες που ηχούν σαν επιχειρήματα, αλλά δεν έχουν ιδέα για τι μιλάνε.

Ας πάρουμε την πρώτη πρόταση του μανιφέστου. Είναι η εξής: “Επιστήμονες διαφόρων επιστημονικών κλάδων ανησυχούν για την αυξανόμενη δημοτικότητα της Αστρολογίας σε πολλά μέρη του κόσμου”.

Κατά το έτος 1484 η ρωμαιο-καθολική εκκλησία εξέδωσε τον Malleus Maleficarum, ένα διαπρεπές κείμενο που αναφέρεται στη μαγεία. Ο Malleus είναι ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. Έχει τέσσερα μέρη: φαινόμενα, αιτιολογία, νομικές και τέλος, θεολογικές απόψεις της μαγείας. Η περιγραφή των φαινομένων είναι τόσο λεπτομερής, ώστε ακόμα και σήμερα μπορεί κανείς να διαπιστώσει τις πνευματικές ταραχές που συνόδευαν μερικές από τις περιπτώσεις. Η αιτιολογία είναι πλουραλιστική. Δεν σχολιάζεται μόνο η επίσημη ερμηνεία, αλλά συζητιόνται και άλλες εξηγήσεις, συμπεριλαμβάνονται μάλιστα και καθαρά υλιστικές εξηγήσεις. Τελικά, βέβαια γίνεται δεκτή μόνο η επίσημη εξήγηση, αλλά συζητιόνται και οι εναλλακτικές θεωρήσεις, και μπορεί κανείς να κρίνει τα επιχειρήματα που οδηγούν στην απάλειψή τους. Αυτό το χαρακτηριστικό του βιβλίου που καθιστά καλύτερο από σχεδόν κάθε εγχειρίδιο Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας, που γράφεται σήμερα. Ακόμα και η Θεολογία είναι πλουραλιστική, οι αιρετικές απόψεις δεν αποσιωπώνται, ούτε και γελοιοποιούνται. Περιγράφονται, ερευνώνται, και παραμερίζονται με την βοήθεια επιχειρημάτων. Οι συγγραφείς γνωρίζουν το αντικείμενό τους, γνωρίζουν τους αντιπάλους τους, επιχειρηματολογούν ενάντια στην αντίπαλη τοποθέτηση, και χρησιμοποιούν την πιο καλή πληροφόρηση της εποχής τους μέσα στα επιχειρήματά τους.

Ο Malleus έχει μία εισαγωγή, μια βούλα του πάπα Ιννοκέντιου του 8ου, που εκδόθηκε κατά το έτος 1484. Διαβάζουμε: “Ακούσαμε όχι χωρίς μεγάλη θλίψη, ότι πολλοί άνθρωποι και των δύο φύλων στο … - και ακολουθεί ένας μακρύς κατάλογος πόλεων, κρατών, περιοχών – απομακρύνθηκαν από την Καθολική θρησκευτική πίστη και παραδόθηκαν στο διάβολο χωρίς να συλλογιστούν τη σωτηρία της ψυχής τους…” και λοιπά. Αυτά τα λόγια είναι σχεδόν τα ίδια με τα λόγια που βρίσκονται στην αρχή του μανιφέστου, και αυτό ισχύει και για τα αισθήματα που εκφράζονται. Τόσο ο πάπας όσο και οι “186 κορυφαίοι επιστήμονες” μέμφονται την αυξανόμενη δημοτικότητα κάποιων απόψεων, τις οποίες θεωρούν προβληματικές. Αλλά πόσο απέχουν όσον αφορά την πολυμάθεια και τη σοφία!

Ο αναγνώστης που θα συγκρίνει τον Malleus με σύγχρονές μας επιστημονικές παρουσιάσεις, θα προσέξει ότι ο πάπας και οι λόγιοι συγγραφείς αυτού του βιβλίου ήξεραν με ακρίβεια, το αντικείμενό τους. Αυτοί δεν γνωρίζουν ούτε το αντικείμενο στο οποίο επιτίθενται, δηλαδή στην Αστρολογία, ούτε εκείνα τα επιτεύγματα της δικής τους επιστήμης, τα οποία υπονομεύουν την επίθεση.

Γράφει π.χ. ο καθηγητής Bok στο πρώτο άρθρο, από εκείνα που σημαδεύουν το μανιφέστο: “Μπορώ να πω καθαρά και μονοσήμαντα ότι οι σύγχρονες έννοιες της Αστρονομίας και της Φυσικής του χώρου όχι μόνο δεν υποστηρίζουν τα αξιώματα της Αστρολογίας, αλλά και τα υποσκάπτουν.”

Τα “αξιώματα της Αστρολογίας”: πρόκειται για την υπόθεση ότι κάποια ουράνια συμβάντα, όπως η θέση των πλανητών, της σελήνης, του ήλιου επηρεάζουν την ανθρώπινη ζωή. Αλλά οι “σύγχρονες έννοιες της Αστρονομίας και της Φυσικής του χώρου” συμπεριλαμβάνουν μεγάλα πλανητικά χάσματα καθώς και μία ηλιακή ατμόσφαιρα, που εκτείνεται πολύ πέρα από τη γη μέσα στο χώρο. Τα πλάσματα βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με τον ήλιο και μεταξύ τους. Αυτή η αλληλεπίδραση οδηγεί σε μια εξάρτηση της ηλιακής δραστηριότητας από τις σχετικές θέσεις των πλανητών. Αν παρατηρηθούν αυτές οι θέσεις, μπορούν να προβλεφτούν με μεγάλη ακρίβεια ορισμένα χαρακτηριστικά της ηλιακής δραστηριότητας. Η ηλιακή δραστηριότητα επηρεάζει την ποιότητα της λήψης βραχέων κυμάτων, και οι διακυμάνσεις αυτής της ποιότητας μπορούν συνεπώς να προβλεφτούν βάσει της θέσης των πλανητών: έτσι υπάρχει η Ραδιοαστρολογία.

Η ηλιακή δραστηριότητα επηρεάζει τη ζωή. Αυτό είναι πιο παλιά γνωστό. Αυτό που δεν είναι γνωστό, είναι η λεπτεπίλεπτη φύση αυτής της επίδρασης. Οι διακυμάνσεις μέσα στο ηλεκτρικό δυναμικό των δέντρων δεν εξαρτώνται μόνο από την κατά μέσον όρο δραστηριότητα του ήλιου, αλλά από μεμονωμένες ηλιακές εκρήξεις και άρα ξανά από τη θέση των πλανητών. Ο Piccardi σε μια σειρά ερευνών, που κάλυψαν ένα διάστημα πάνω από 30 χρόνων, βρήκε διακυμάνσεις μέσα στο ποσοστό ομοιόμορφων χημικών αντιδράσεων, που δεν μπορούν να εξηγηθούν μέσω των μετεωρολογικών ή των εργαστηριακών συνθηκών. Αυτός και άλλοι ερευνητές τείνουν να υποθέσουν ότι τα “παρατηρούμενα φαινόμενα είναι συνδεδεμένα προπάντων με αλλαγές μέσα στη δομή του νερού, το οποίο χρησιμοποιείται στα πειράματα”. Η χημική σύνθεση του νερού είναι πολύ αδύναμη (το ένα δέκατο της μέσης ισχύος χημικών συνθέσεων), και το νερό “είναι συνεπώς ευαίσθητο σε πολύ λεπτεπίλεπτες περιστάσεις και μπορεί να προσαρμοστεί σε μεταβαλλόμενες περιστάσεις κατά τρόπο τον οποίο δεν βρίσκουμε σε κανένα άλλο υγρό”. Οι ηλιακές εκρήξεις ενδέχεται να ανήκουν σε αυτές τις “μεταβαλλόμενες περιστάσεις”, και αυτό θα οδηγούσε βέβαια πάλι σε μια εξάρτηση από τη θέση των πλανητών. Εάν παρατηρήσουμε το ρόλο του νερού και των οργανικών κολλοειδών μέσα στη ζωική διαδικασία, μπορεί να συμπεράνουμε ότι “εξωτερικές δυνάμεις επιδρούν πάνω σε ζωντανούς οργανισμούς πλάγια, μέσω του νερού και του υδάτινου συστήματος”.

Το πόσο πολύ ευαίσθητοι είναι κάποιοι οργανισμοί, δείχθηκε σε μία σειρά άρθρων του F. R. Brown. Τα στρείδια ανοίγουν και κλείνουν το όστρακό τους σύμφωνα με την παλίρροια και την άμπωτη. Το ίδιο κάνουν και όταν μεταφερθούν σε μεσόγειες περιοχές, μέσα σε σκοτεινό θάλαμο. Προσαρμόζουν το ρυθμό τους βαθμιαία στον καινούργιο τόπο, που σημαίνει ότι αισθάνονται τις πολλές αδύναμες παλίρροιες ακόμα και μέσα σε ένα θάλαμο εργαστηρίου. Ο Brown μελέτησε και το μεταβολισμό των βολβών και βρήκε μία ηλιακή περίοδο, η οποία διατηρήθηκε ακόμα και μέσα σε ένα εργαστήριο που είχε σταθερή θερμοκρασία, πίεση, υγρασία και φωταψία: η ικανότητα του ανθρώπου να διατηρεί το περιβάλλον σταθερό, είναι μικρότερη από την ικανότητα των βολβών να αισθάνονται τους σεληνιακούς ρυθμούς. Ο ισχυρισμός του καθηγητή Bok, ότι “οι τοίχοι του δωματίου όπου γεννιόμαστε μας προφυλάσσουν από πολλές γνωστές ακτινοβολίες”, αποδείχνεται έτσι σαν μια ακόμα περίπτωση στέρεης (και με αυθεντία παρουσιαζόμενης) πεποίθησης βασισμένη σε άγνοια

Το μανιφέστο κάνει ένα σωρό θόρυβο για το γεγονός ότι “η Αστρολογία ήταν ένα ουσιαστικό τμήμα (της) μαγικής κοσμοθεωρίας”, και το δεύτερο συνημμένο άρθρο παρέχει “μια τελειωτική αναίρεση” δείχνοντας ότι “η Αστρολογία προέκυψε από τη μαγεία”. Από πού άντλησαν αυτή την πληροφορία οι σοφοί κύριοι; Από όσο μπορεί κανείς να δει, δεν υπάρχει ανάμεσά τους κανένας ανθρωπολόγος, και αμφιβάλλω αν έστω και ένας από τους υπογράφοντες γνωρίζει τα πιο πρόσφατα επιτεύγματα αυτής της επιστήμης. Αυτό που οι κύριοι φαίνεται να γνωρίζουν, είναι κάποιες παλαιότερες απόψεις, από μία περίοδο που θα μπορούσε να ονομαστεί “Πτολεμαϊκή” περίοδος της Ανθρωπολογίας, όταν ο σύγχρονος, επιστημονικά μορφωμένος (ή καθώς είδαμε αμόρφωτος) άνθρωπος ίσχυε ακόμα ως ο μόνος κάτοχος στέριας γνώσης, όταν οι γεωργικές μελέτες, η Αρχαιολογία και η λεπτομερής έρευνα των μύθων δεν είχαν ακόμα οδηγήσει στην ανακάλυψη των εκπληκτικών γνώσεων, τις οποίες βρίσκουμε τόσο στους αρχαίους όσο και στους σύγχρονους “πρωτόγονους”, και όταν ακόμα υπέθεταν ότι η ιστορία είναι μία απλή πρόοδος από πρωτόγονες σε λιγότερο πρωτόγονες απόψεις. Τώρα βλέπουμε: κρίση των “186 κορυφαίων επιστημόνων” βασίζεται σε μια προκατακλυσμιαία Ανθρωπολογία, σε μια άγνοια των πρόσφατων αποτελεσμάτων μέσα στις ίδιες τους τις επιστήμες (Αστρονομία, Βιολογία, συνδυασμό των δύο), καθώς και στην ανικανότητα να βγάλουν συμπέρασμα από τα αποτελέσματα που γνωρίζουν. Αυτό δείχνει πόσο συχνά οι επιστήμονες χρησιμοποιούν την αυθεντία τους, ακόμα και όταν έχουν πλήρη άγνοια.

Υπάρχουν και πολλά μικρότερα σφάλματα. “Η Αστρολογία”, λένε, “δέχτηκε ένα θανατηφόρο χτύπημα” όταν ο Κοπέρνικος αντικατάστησε το πτολεμαϊκό σύστημα. Το εντελώς αντίθετο αληθεύει. Ο Κέπλερ, ένας από τους εξέχοντες υποστηρικτές του Κοπέρνικου, χρησιμοποίησε τις καινούργιες ανακαλύψεις για να βελτιώσει την Αστρολογία. Βρήκε νέα αποδεικτικά στοιχεία υπέρ αυτής, και την υπερασπίστηκε ενάντια στις επιθέσεις. Ο ισχυρισμός ότι τα αστέρια επηρεάζουν, αλλά δεν καταναγκάζουν, κριτικάρεται. Η κριτική παραβλέπει ότι π.χ. η σύγχρονη θεωρία περί κληρονομικότητας δουλεύει εξολοκλήρου με επηρεασμούς. Μερικοί χαρακτηριστικοί ισχυρισμοί της Αστρολογίας κριτικάρονται με τη βοήθεια αντιφάσεων. Αλλά όλες οι κάπως ενδιαφέρουσες θεωρίες βρίσκονται πάντα σε αντίφαση με πολυάριθμα πειραματικά επιτεύγματα. Η ελπίδα για μελλοντικές επικυρώσεις αποκλείεται ως ευσεβής πίστη. Αλλά αφενός αυτή η πίστη δεν είναι τόσο ευσεβής, όπως δείχνουν τα ήδη μνημονευμένα επιτεύγματα, αφετέρου η επιστήμη δεν είναι νοητή χωρίς μία ευσεβή πίστη. Εδώ και πάνω από 20 χρόνια η έρευνα του καρκίνου βασίζεται σε ευσεβή πίστη ότι η διείσδυση της κυτταρικής Φυσικής και της Βιοχημείας μέσα στην Ιατρική, θα οδηγήσει κάποτε σε μία θεραπεία – αλλά ακόμα δεν έχουν φανεί επιτυχίες. Υπάρχει ακόμα ένα μακρύ παράθεμα από ένα μανιφέστο ψυχολόγων. Το συμπέρασμα: “Οι Ψυχολόγοι δεν θεωρούν προφανές το ότι η Αστρολογία έχει έστω και την ελάχιστη αξία ως δείκτης παρελθόντων, παρόντων ή μελλοντικών τάσεων της ανθρώπινης ζωής…” Αυτό δεν είναι καν επιχείρημα, αν σκεφτούμε ότι μερικοί αστρονόμοι και βιολόγοι δεν έχουν βρει τίποτα προφανές από όσα έχουν δημοσιευτεί από ερευνητές των δικών τους κλάδων. “Προσφέροντας στον λαό ωροσκόπια ως υποκατάστατο την ανθρώπινη τάση να επιλέγουμε τον απλό και όχι τον δύσκολο δρόμο” – αλλά γιατί δεν βλέπουν την ψυχανάλυση, γιατί δεν βλέπουν τα ψυχολογικά τεστ, που εδώ και πολύ καιρό χρησιμεύουν ως “υποκατάστατο μιας τίμιας και έγκυρης σκέψης” για την εκτίμηση τόσων και τόσων ανθρώπων; Και όσον αφορά το ότι η Αστρολογία πηγάζει από την μαγεία, αρκεί να παρατηρήσουμε ότι και οι επονομαζόμενες επιστήμες κάποτε συνδέονταν άμεσα με τη μαγεία, άρα πρέπει και αυτές να απορριφθούν για τον ίδιο λόγο.

Το μανιφέστο των επιστημόνων δεν προξένησε καμιά μεγάλη βλάβη στην Αστρολογία. Οι αστρολόγοι κερδίζουν περισσότερα λεφτά από ποτέ άλλοτε, και ακόμα και ένας αμαθής που δεν ξέρει καν τα βασικά στοιχεία της Αστρολογίας, μπορεί με λίγη προπαγάνδα να περάσει μια πολύ απολαυστική ζωή. Δεν αναφέρω την Αστρολογία, επειδή αυτή υποφέρει ιδιαίτερα από την επίθεση των επιστημών, αλλά επειδή αυτή η περίπτωση μας δείχνει με σαφήνεια, τι πρέπει κανείς να περιμένει από μία “επιστημονική” κριτική. Προκαλώ τον αναγνώστη να μην ξεχάσει αυτό το δίδαγμα, όταν ακούσει “επιστημονικές” επιθέσεις ενάντια στο βελονισμό, στην Ιατρική των βοτάνων, στη θεραπεία με άγγιγμα του χεριού, όταν διαβάσει τις κρίσεις “κορυφαίων επιστημόνων” πάνω στην ατομική ενέργεια και στο ακίνδυνο των πυρηνικών σταθμών, όταν του εξηγήσουν ότι είναι “μη επιστημονικό” να βασίζεται σε ενοράσεις, να παραδέχεται την ψυχή κτλ. Δεν μπορεί κανείς να βασίζεται στους επιστήμονες. Έχουν τα συμφέροντά τους, που χρωματίζουν την ερμηνεία κάθε φαινομένου και κάθε συμπεράσματος, γνωρίζουν πολύ λίγα και, όμως, προφασίζονται ότι ξέρουν πολύ περισσότερα, χρησιμοποιούν τις φήμες σαν να πρόκειται για καλοεπικυρωμένα γεγονότα, και χρησιμοποιούν τους ευσεβείς πόθους σα να πρόκειται για θεμελιώδεις “αρχές” του επιστημονικού σκέπτεσθαι. Ακόμα και τα πιο επιμέρους ερευνητικά επιτεύγματα βασίζονται σε παραδοχές, τις οποίες συχνά οι επιστήμονες αγνοούν και δεν καταλαβαίνουν το περιεχόμενο και το βεληνεκές τους. Είναι βέβαια αληθινό ότι οφείλουμε στις επιστήμες μεγαλειώδεις ανακαλύψεις. Αλλά από αυτό δεν προκύπτει ότι υπάρχει κάποιο “επιστημονικό σκέπτεσθαι” που προξένησε αυτές τις ανακαλύψεις, και ακόμα λιγότερο ότι οι υποτιθέμενοι επίτροποι αυτού του μυθικού “επιστημονικού σκέπτεσθαι” καταλαβαίνουν τον κόσμο, την κοινωνία, τους ανθρώπους καλύτερα από όσο άλλοι πολίτες."

"[ Κοινή Δήλωση

Ως επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων ανησυχούμε για την αυξανόμενη αποδοχή της αστρολογίας που παρατηρείται σε πολλά μέρη του κόσμου. Εμείς, οι υπογράφοντες αστρονόμοι, αστροφυσικοί και επιστήμονες άλλων κλάδων, επιθυμούμε να γνωστοποιήσουμε στο κοινό την αντίθεσή μας στην άκριτη αποδοχή των προβλέψεων και των συμβουλών που δίνουν οι αστρολόγοι, ιδιωτικά και δημόσια.

Αυτοί που θέλουν να πιστεύουν στην αστρολογία πρέπει να αντιληφθούν πως οι δοξασίες της δεν έχουν καμιά επιστημονική θεμελίωση. Οι αρχαίοι πρόγονοί μας πίστευαν στις προβλέψεις και τις συμβουλές των αστρολόγων, γιατί η αστρολογία ήταν αναπόσπαστο μέρος της μαγικής τους κοσμοαντίληψης. Συμβουλεύονταν τα ουράνια αντικείμενα γιατί τα θεωρούσαν κατοικίες ή οιωνούς των Θεών που συνδέονταν στενά με τα γεγονότα που συνέβαιναν εδώ στη Γη. Αγνοούσαν τις τεράστιες αποστάσεις που χωρίζουν την Γη από τους πλανήτες και τα άστρα. Τώρα που αυτές οι αποστάσεις είναι δυνατό να υπολογιστούν και που έχουν πραγματικά μετρηθεί, ξέρουμε ότι οι βαρυτικές και άλλες επιδράσεις που προκαλούν οι μακρινοί πλανήτες και τα ακόμα πιο μακρινά άστρα είναι απειροελάχιστα μικρές. Το να πιστεύουμε σήμερα ότι οι δυνάμεις που ασκούν τα άστρα και οι πλανήτες της στιγμή της γέννησής μας διαμορφώνουν με οποιονδήποτε τρόπο το μέλλον μας, είναι λάθος. Επίσης λαθεμένη είναι η άποψη ότι οι θέσεις των ουράνιων σωμάτων καθιστούν ορισμένες ημέρες ή περιόδους πιο ευνοϊκές για συγκεκριμένες δραστηριότητες. Ακόμα, δεν είναι αλήθεια ότι οι ζωδιακοί αστερισμοί καθορίζουν αν θα είναι συμβατές ή όχι οι προσωπικές σχέσεις που αναπτύσσουν οι άνθρωποι μεταξύ τους.

Γιατί πιστεύουν οι άνθρωποι στην αστρολογία; Στους αβέβαιους καιρούς μας, πολλοί αναζητούν τη σιγουριά μιας καθοδήγησης για να πάρουν τις αποφάσεις τους. Προτιμούν να πιστεύουν σε ένα πεπρωμένο προκαθορισμένο από αστρικές δυνάμεις που βρίσκονται πέρα από τον έλεγχό τους. Πρέπει, όμως, όλοι να αντιμετωπίσουμε τον κόσμο και να συνειδητοποιήσουμε ότι το μέλλον μας βασίζεται στον εαυτό μας και όχι στα άστρα.

Στη σημερινή εποχή της πλατιάς διάδοσης του διαφωτισμού και της εκπαίδευσης, ποιος θα φανταζόταν πως είναι επιτακτικό να ξεσκεπαστούν πίστεις βασισμένες στη μαγεία και στις προλήψεις; Κι όμως, η αποδοχή της αστρολογίας διαπερνά τη σύγχρονη κοινωνία. Μας ανησυχεί ιδιαίτερα το ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι έγκυρες κατά τα άλλα εφημερίδες, τα περιοδικά και διάφορες εκδόσεις, συνεχίζουν άκριτα να διαδίδουν αστρολογικά ωροσκόπια, προβλέψεις και χάρτες. Όλα αυτά συμβάλλουν την ανάπτυξη ενός επικίνδυνου ανορθολογισμού και σκοταδισμού.

Πιστεύουμε πως είναι καιρός να προκαλέσουμε άμεσα και δυναμικά τους υποκριτικούς ισχυρισμούς των τσαρλατάνων αστρολόγων και να γίνει φανερό πως όσοι συνεχίζουν να πιστεύουν την αστρολογία, το κάνουν γνωρίζοντας πως δεν υπάρχει καμιά επιστημονική βάση που να θεμελιώσει τις πεποιθήσεις τους, ενώ υπάρχουν πολλές στέρεες αποδείξεις για το αντίθετο. ]"

 

 Διαφορές αστρολογίας -επιστήμης

Εντοπίζω με σαφήνεια ότι η διαφορά αστρολογίας και αστρονομίας βρίσκεται φαινομενικά στη μεθοδολογία που ακολουθούν. Οι επιστήμες σήμερα είναι σε θέση να διαγνώσουν και να προβλέψουν την εξέλιξη διαφόρων φαινομένων, όπως βέβαια διατείνεται και η αστρολογία.

Θα δείξω στη συνέχεια ότι και οι επιστήμες στηρίζονται στην αρχή της αντιστοιχίας. Απαραίτητη διαδικασία για τις επιστήμες είναι η μέτρηση. Φυσικά θα πρέπει να υπάρχουν και αντικείμενα μέτρησης, ποσότητες δηλαδή που αλλάζουν. Όταν λοιπόν αλλάζει μια ποσότητα Α τότε καταγράφεται ποιές άλλες ποσότητες αλλάζουν και εντοπίζεται η σχέση τους. Διαφορετικές τιμές μιάς ποσότητας εξετάζονται σε συνάρτηση - αντιστοιχία με τις ταυτόχρονες τιμές άλλων ποσοτήτων. Επομένως οι τιμές κάποιας ποσότητας αντιστοιχούν σε τιμές άλλων ποσοτήτων.

Ας δούμε όμως σε μεγαλύτερο βάθος την αρχή της αντιστοιχίας. Αυτή στηρίζεται στην αρχή της αναλογίας. Κατά τον David Hume, σύμφωνα με την αναλογία συγκρίνονται δύο πράγματα και στη βάση των ομοιοτήτων τους, εξάγονται συμπεράσματα για τα αντικείμενα αυτά. Όσο περισσότερο το κάθε πράγμα ομοιάζει στο άλλο, τόσο περισσότερο ακριβές είναι το συμπέρασμα.

Ήδη ο Αριστοτέλης στην "Ποιητική" του χρησιμοποιεί την εικονιστική αναλογία "λέγω δε οίον ομοίως έχει φιάλην προς Διόνυσον και ασπίς προς Άρη. ερεί τοίνυν την φιάλην προς Διόνυσον και την ασπίδα φιάλην Άρεως, ή ό γήρας προς βίον, και εσπέρα προς ημέραν…….." Η σχέση επομένως γήρατος προς τον βίο είναι ανάλογη με τη σχέση της εσπέρας προς την ημέρα. Όπως αναφέρει και ο Χρήστος Γιανναράς στο "Το πρόσωπο και ο έρως" για την πλατωνική αντίληψη της αναλογίας, αυτή "δεν είναι αναλογία αριθμητικών σχέσεων και μετρητών λόγων ομοιότητας, ούτε συγκριτική ποσοτήτων ή μεγεθών (σύγχρονη προσέγγιση της αναλογίας- αντιστοιχίας). Η αναλογία είναι εικονιστική σχέση, σχέση εικόνας με το εικονιζόμενο, και η γνώση αυτής της σχέσης είναι δυναμικό γεγονός, προϋποθέτει τη γνωστική επιτηδειότητα του νου, τη μετοχή ή μέθεξη του στο εικονιζόμενο μέσω της εικόνας του." Η αναλογία όταν λειτουργεί σαν εικονιστική σχέση, προϋποθέτει γενικότερα το λόγο σαν γνωστική δυνατότητα μετοχής και μέθεξης, και όχι τον λόγο σαν αποδεικτική διαπίστωση μετρητών-ποσοτικών σχέσεων. Ο Πλάτων σημειώνει στον Σοφιστή: " Τον δε ασφαλή δεί πάντων μάλιστα περί τας ομοιότητας αεί ποιείσθαι την φυλακήν. ολισθηρότατον γαρ το γένος". Προειδοποιεί δηλαδή για την μεθοδολογία που ακολουθεί η σημερινή επιστήμη!

Ας δούμε ένα παράδειγμα από τον χώρο της Φυσικής. Ο δεύτερος νόμος του Νεύτωνα που μεταξύ άλλων ήταν και αστρολόγος διατυπώνεται συνήθως με τον μαθηματικό τύπο F / m= a . H επιτάχυνση που δέχεται ένα σώμα είναι ανάλογη της δύναμης που ασκείται σε αυτό και αντιστροφως ανάλογη της μάζας του. Ένας εναλλακτικός τρόπος να διατυπωθεί αυτός ο νόμος είναι F / m= Δυ/Δt, αφού ισχύει a= Δυ/Δt. Ο λόγος της δύναμης που ασκείται σε ένα σώμα προς την μάζα του σώματος είναι ίσος με την μεταβολή της ταχύτητας του σώματος προς τη μεταβολή του χρόνου που συμβαίνει το φαινόμενο αυτό. Διατυπωμένο με τη χρήση του όρου αναλογία παίρνει τη μορφή : η αναλογία δύναμης και μάζας είναι ίδια με την αναλογία μεταβολής ταχύτητας και μεταβολής χρόνου.

Ας δούμε την εικονιστική αναλογία όπως λειτουργεί στην αστρολογία. Η αναλογία Ήλιου και Ηλιακού συστήματος είναι η ίδια με την αναλογία δημιουργικότητας και ανθρώπου. Δηλαδή ότι θέση έχει ο Ήλιος στο Ηλιακό σύστημα έχει και η δημιουργικότητα για τον άνθρωπο. Η αναλογία Ερμή - Ηλιακού συστήματος είναι ίδια με την αναλογία επικοινωνίας, κίνησης και ανθρώπου, αφού ο Ερμής είναι ο

ταχύτερος πλανήτης που κινείται γύρω από τον Ήλιο. Δεν προχωρώ περισσότερο σε συγκεκριμένες αναλογίες. Στην ουσία συγκρίνεται το Ηλιακό σύστημα με τον άνθρωπο. Οι ομοιότητες ανάμεσα σε Ηλιακό σύστημα και άνθρωπο φαίνεται όμως να είναι ασθενείς. Φαίνεται να υπάρχουν πολύ περισσότερες ομοιότητες ανάμεσα σε μια γάτα και στον άνθρωπο! Η αναλογία Ηλιακού συστήματος - ανθρώπου μπορεί να χαρακτηρισθεί περισσότερο σαν μια αναλογία ανόμοιων ομοιοτήτων! Και ο άνθρωπος όμως είναι ένας οργανισμός, ένα σύστημα. Έτσι η αναλογία εφόσον διέπει σαν αρχή όλα τα συστήματα, είναι και η αρχή που συνδέει όλα τα συστήματα. Κατά συνέπεια η πρόβλεψη για την εξέλιξη ενός συστήματος, αν είναι δυνατή σε ένα άλλο ανάλογο του, είναι δυνατή και σε αυτό! Αυτό βέβαια σημαίνει ότι αν εντοπιστούν οι αναλογίες ανάμεσα σε δύο οποιαδήποτε (!) συστήματα, είναι δυνατή η διάγνωση, ανάλυση και πρόβλεψη της εξέλιξης του ενός μέσω της διάγνωσης, ανάλυσης και πρόβλεψης της εξέλιξης του άλλου!!

συνεχίζεται